Müebbet hapis ve ağırlaştırılmış müebbet hapis cezaları, sıkça karıştırılan ancak infaz koşulları ve yatar süreleri bakımından önemli farklar içeren iki farklı ceza türüdür. Bu cezalar, suçun niteliğine, işlenme tarihine ve mevcut yasal düzenlemelere bağlı olarak farklı şekillerde infaz edilmektedir. Özellikle Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun kapsamında yapılan düzenlemeler, müebbet ve ağırlaştırılmış müebbet cezalarının infaz sürelerinde değişikliklere yol açabilmektedir.
Ayrıca, “Müebbet kaç yıl yatar?”, “Ağırlaştırılmış müebbet kaç yıl?”, “Bu cezalar arasındaki farklar nelerdir?” gibi sorular, kamuoyunda en çok merak edilen konular arasındadır. Suç işleme tarihine bağlı olarak yatar hesaplamaları değişiklik gösterebildiği için, bu konuda güncel ve doğru bilgiye sahip olmak büyük önem taşır.
Bu yazımızda, müebbet ve ağırlaştırılmış müebbet cezalarının en güncel haliyle nasıl infaz edildiğini, yatar sürelerinin nasıl hesaplandığını ve bu cezalar arasındaki farkları detaylı bir şekilde ele alacağız. Eğer siz de “Ağırlaştırılmış müebbet nedir?” veya “Müebbet hapis cezası ne anlama gelir?” gibi soruların yanıtlarını merak ediyorsanız, okumaya devam edin!
Müebbet Ne Demek?
Müebbet hapis cezası, bir kişinin ömrü boyunca hapis yatmasını öngören en ağır ceza türlerinden biridir. Ancak, bu cezanın fiili olarak ne kadar sürede infaz edileceği, Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 107. maddesi uyarınca belirlenmektedir.
Bu kanun maddesine göre, müebbet hapis cezasına mahkûm edilen kişiler, en az 24 yılını cezaevinde geçirdikleri takdirde koşullu salıverilme hakkından yararlanabilirler. Ancak, suçun türüne ve işlendiği tarihe bağlı olarak denetimli serbestlik süresi değişebilir.
Genel olarak:
- Koşullu salıverilme süresi 24 yıl olarak belirlenmiştir.
- Denetimli serbestlik uygulaması suç türüne göre değişiklik gösterdiği için, yatar süresi 21 ila 23 yıl arasında olabilir.
- Bazı ağır suçlar bakımından denetimli serbestlik uygulanmaz, bu durumda hükümlü 24 yılın tamamını cezaevinde geçirmek zorundadır.
Müebbet hapis cezasının infaz süresi ve koşullu salıverilme hakkı, işlenen suçun niteliğine, cezaevi içindeki davranışlara ve yürürlükteki yasal düzenlemelere göre değişiklik gösterebilir.
Ağırlaştırılmış Müebbet Nedir, Ne Demek?
Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası, müebbet hapisten daha ağır infaz koşullarına sahip olan ve hükümlünün cezaevinde çok daha sıkı ve kısıtlayıcı şartlar altında tutulduğu bir ceza türüdür. 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 25. maddesi uyarınca, ağırlaştırılmış müebbet cezasına çarptırılan kişilerin cezaevindeki yaşam koşulları oldukça sınırlıdır.
Bu ceza türünde hükümlü:
- Tek kişilik hücrelerde tutulur ve diğer mahkûmlarla bir araya gelmesi engellenir.
- Günlük açık havaya çıkma süresi yalnızca 1 saatle sınırlandırılmıştır.
- Sosyal aktiviteleri kısıtlanır, ortak etkinliklere katılması yasaktır.
- Telefon kullanma hakkı diğer mahkûmlara göre daha azdır.
- Yakınlarıyla görüş günleri bakımından diğer hükümlülerle aynı haklara sahip olsa da, açık görüş hakkı daha sınırlıdır.
Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası, idam cezasının kaldırılmasının ardından en ağır ceza türü olarak uygulanmaktadır. Bu ceza genellikle anayasal düzene karşı işlenen suçlar, terör suçları ve kasten öldürme gibi en ağır suçlar için öngörülmektedir.
Müebbet ile Ağırlaştırılmış Müebbet Arasındaki Fark
Müebbet ve ağırlaştırılmış müebbet hapis cezaları, her ikisi de ömür boyu hapis cezası olarak bilinse de, infaz rejimleri açısından önemli farklılıklar içermektedir. Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası, müebbet hapis cezasına göre çok daha sıkı ve kısıtlayıcı koşullara sahiptir.
1. Hücre ve Barınma Koşulları
- Müebbet hapis cezası alan kişiler, diğer mahkûmlarla aynı koğuşlarda veya birkaç kişilik odalarda kalabilir.
- Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası alan kişiler ise tek kişilik hücrelerde tutulur ve diğer mahkûmlarla teması en aza indirilir.
2. Açık Hava ve Spor İmkanları
- Müebbet hapis cezası alan hükümlüler, cezaevinin genel düzenine uygun şekilde sosyal aktivitelere katılabilir ve belirlenen saatlerde ortak alanları kullanabilir.
- Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası alanlar ise günde sadece bir saat açık havaya çıkabilir ve spor yapabilir.
- İyi hal göstermeleri durumunda, açık hava ve spor yapma süreleri artırılabilir ve aynı ünitede kalan hükümlülerle sınırlı temasta bulunmalarına izin verilebilir.
3. Eğitim, Sanat ve Meslek Faaliyetleri
- Müebbet hapis cezasına çarptırılanlar, cezaevinde sunulan eğitim, sanat ve meslek faaliyetlerinden yararlanabilir.
- Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırılanlar ise ancak cezaevi idaresinin uygun gördüğü bir sanat veya meslek etkinliğini sınırlı olarak yapabilir.
4. Telefon ve Ziyaret Hakları
- Müebbet hapis cezası alanlar, cezaevi kurallarına uygun olarak telefon görüşmesi yapabilir ve ziyaretçi kabul edebilir.
- Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırılanlar ise yalnızca kurum idaresinin uygun gördüğü kişilerle, 15 günde bir kez, süresi 10 dakikayı geçmemek üzere telefon görüşmesi yapabilir.
- Ziyaret hakları ise 15 günde bir, belirlenen saatlerde ve bir saatten uzun olmamak üzere eşi, altsoy ve üstsoyu, kardeşleri ve vasisi ile sınırlandırılmıştır.
5. Cezaevi Dışında Çalıştırılma ve İzin
- Müebbet hapis cezasına çarptırılanlar, belirli şartlar dahilinde cezaevi dışında çalıştırılabilir veya bazı izin haklarından yararlanabilir.
- Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırılanlar ise hiçbir surette cezaevi dışına çıkamaz ve izin haklarından faydalanamaz.
6. Sağlık Tedbirleri ve Hastane Koşulları
- Müebbet hapis cezasına çarptırılanlar, gerekli tıbbi hizmetleri cezaevindeki sağlık birimlerinden veya dış hastanelerden alabilir.
- Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırılanların tedavileri ise öncelikli olarak cezaevi içinde yapılır. Ancak, tıbbi zorunluluk halinde, tam teşekküllü devlet hastanelerinin tek kişilik ve yüksek güvenlikli mahkûm koğuşlarında tedavi edilmeleri sağlanır.
7. Ceza İnfazına Ara Verilmesi
- Müebbet hapis cezası alan hükümlüler, belirli koşullar altında infazına ara verilme hakkına sahip olabilir.
- Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası alanlar için ise cezanın infazına hiçbir surette ara verilmez.
Bu farklar göz önüne alındığında, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası, müebbet hapis cezasına kıyasla çok daha sıkı infaz rejimine tabi olan ve hükümlünün izolasyonunun daha katı kurallara bağlı olduğu bir ceza türüdür.
Müebbet Kaç Yıl Yatar? – Hesaplama
Müebbet hapis cezasının fiili olarak kaç yıl infaz edileceği, suçun işlendiği tarihe ve infaz yasalarındaki düzenlemelere bağlı olarak değişiklik göstermektedir. 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 107. maddesi uyarınca, müebbet hapis cezasına mahkûm edilen kişiler, 24 yılını infaz kurumunda geçirmek zorundadır.
Ancak, 30 Mart 2020 tarihine kadar işlenen suçlar için 3 yıl denetimli serbestlik uygulanmaktadır. Eğer hükümlü, kanunda belirtilen istisnai suçlardan birini işlememişse, bu durumda müebbet cezasının fiili yatarı 21 yıl olarak hesaplanmaktadır.
Özetle:
- Müebbet hapis cezası alan bir hükümlü, en az 24 yıl cezaevinde kalmak zorundadır.
- Eğer suçu 30/03/2020 tarihinden önce işlemişse ve denetimli serbestlik uygulanabiliyorsa, 21 yıl sonra tahliye edilebilir.
- Denetimli serbestlik hakkı olmayan suçlar için 24 yıl infaz zorunluluğu devam eder.
Suçun işlendiği tarih ve suçun niteliği, ceza infaz süresinin değişmesine neden olabileceği için, her hükümlü için yatar hesabı farklı olabilir.
Ağırlaştırılmış Müebbet Kaç Yıl Yatar?
Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırılan hükümlüler için fiili infaz süresi, müebbet hapis cezasına göre daha uzun ve daha ağır şartlara sahiptir. 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 107. maddesi uyarınca, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkûm edilen hükümlüler en az 30 yıl cezaevinde kalmak zorundadır.
Ancak, eğer hükümlü kanunda belirtilen istisnai suçları işlememişse ve suçu 30 Mart 2020 tarihinden önce işlemişse, 3 yıl denetimli serbestlik uygulanır ve ağırlaştırılmış müebbetin fiili yatarı 27 yıl olarak hesaplanır.
Koşullu Salıverilme Uygulanmayan Suçlar
Bazı ağır suçlarda ise koşullu salıverilme hükümleri uygulanmaz ve hükümlü ölene kadar cezaevinde kalır. Bu suçlar şunlardır:
- 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) İkinci Kitap, Dördüncü Kısım’ında düzenlenen suçlar
- “Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar” (TCK Dördüncü Bölüm)
- “Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar” (TCK Beşinci Bölüm)
- “Milli Savunmaya Karşı Suçlar” (TCK Altıncı Bölüm)
- Bu suçların bir örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenmesi
Bu suçlardan mahkûm olan kişiler için koşullu salıverilme veya denetimli serbestlik uygulanmaz, dolayısıyla cezanın tamamı infaz edilene kadar hükümlü cezaevinde kalır.
Özetle:
- Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasının infaz süresi en az 30 yıldır.
- Eğer suç 30/03/2020’den önce işlenmişse ve denetimli serbestlik uygulanabiliyorsa, 27 yıl sonra tahliye mümkündür.
- Anayasal düzen ve devletin güvenliğine karşı işlenen suçlar gibi bazı suçlar için ise koşullu salıverilme hakkı yoktur ve hükümlü cezaevinde ömür boyu kalır.
Birden Fazla Ağırlaştırılmış Müebbet Hapis Cezasının İnfazı
Bir kişi, birden fazla ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına veya hem ağırlaştırılmış müebbet hem de müebbet hapis cezasına mahkûm edilirse, infaz süresi daha uzun olmaktadır. 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun uyarınca, birden fazla müebbet veya ağırlaştırılmış müebbet cezasının infazında belirli süreler esas alınmaktadır.
Bu durumda:
- Birden fazla ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ya da bir ağırlaştırılmış müebbet ve bir müebbet hapis cezasına mahkûm olan hükümlüler, en az 40 yılını cezaevinde geçirmek zorundadır.
- Birden fazla müebbet hapis cezası alan hükümlüler ise en az 34 yıl cezaevinde kalmak zorundadır.
- Bu süreler tamamlandıktan sonra hükümlü, denetimli serbestlikten yararlanabilir.
Ancak, suçun niteliğine ve işlenme tarihine bağlı olarak koşullu salıverilme ve denetimli serbestlik uygulamaları değişebilir. Özellikle anayasal düzeni ihlal, devletin güvenliğine karşı suçlar gibi bazı suç türlerinde koşullu salıverilme uygulanmaz, yani hükümlü cezaevinde ömrünün sonuna kadar kalabilir.
Müebbet ve ağırlaştırılmış müebbet hapis cezaları, Türk hukuk sisteminde en ağır yaptırımlar arasında yer almaktadır. Müebbet hapis cezası alan kişiler belirli bir süre sonra koşullu salıverilme hakkına sahip olabilirken, ağırlaştırılmış müebbet cezası alanlar çok daha sıkı infaz rejimine tabi tutulmakta ve bazı durumlarda ömür boyu cezaevinde kalmaktadır.
Özellikle suçun işlendiği tarih, suçun niteliği ve infaz yasalarındaki güncellemeler, cezanın fiili yatar süresini belirleyen en önemli faktörlerdir. Ayrıca, birden fazla müebbet veya ağırlaştırılmış müebbet cezası alan kişiler için infaz süresi daha da uzamaktadır.
Bu yazımızda, müebbet ve ağırlaştırılmış müebbet arasındaki farkları, infaz sürelerini ve yatar hesaplamalarını detaylı bir şekilde ele aldık. Ancak, her dava ve ceza durumu kendine özgü olduğundan, ceza infaz sürecine ilişkin net bilgi almak için hukuki danışmanlık almak en sağlıklı yol olacaktır.
